Հայաստանի շուկան․ մակրովիճակագրությունը վկայում է տնտեսության որոշակի ամրապնդման մասին

ԵՐԵՎԱՆ, 4 օգոստոսի․/ԱՌԿԱ/․ Հուլիսի 14-ից 28-ը Հայաստանի ֆոնդային շուկան գրանցել է խառը դինամիկա։ Հաշվետու ժամանակահատվածում Telecom Armenia (AMTL) ընկերության բաժնետոմսերը շտկվել են 0.5%-ով, մինչդեռ ամսվա սկզբից նվազումը կազմել է 2,1%, ինչը գնանշումները մոտեցրել է նրանց միջին տարեկան արժեքին։                                                                                                

Հիմնարար մակարդակում ընկերությունը հայտարարեց Գեղարքունիքում նոր արևային էլեկտրակայանի գործարկման մասին՝ տարեկան 16 միլիոն կՎտ/ժ արտադրանքով, ամրապնդելով իր դիրքերը վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում: ACBA Bank-ի (ACBA) բաժնետոմսերը մնացին անփոփոխ՝ առանց զգալի փոփոխությունների, նշանակալի նորությունների բացակայության ֆոնին։

Երեք տարվա կորպորատիվ պարտատոմսերի գնային ինդեքսը մնացել է կայուն՝ արտացոլելով գնաճի կայունացումը և Կենտրոնական բանկի չեզոք մոնետար քաղաքականության սպասումները: Միևնույն ժամանակ, դոլարի նկատմամբ դրամի փոխարժեքը (AMD/USD) մնում է կայուն՝ մոտենալով բազմամյա նվազագույն մակարդակին: Ազգային արժույթին առանցքային աջակցություն է ցուցաբերում արտաքին առևտրային հաշվեկշռի բարելավումը. հունիսի տվյալները վկայում են արտահանման ակտիվ վերականգնման և, որպես արդյունք, առևտրային դեֆիցիտի կրճատման մասին: Այս միտման շարունակականությունը, զուգորդված դրամական փոխանցումների կայուն ներհոսքի հետ, կարող է ապագայում աջակցել տեղական արժույթին:

Հայաստանի մակրոտնտեսական պատկերը ցույց է տալիս «առողջ կարգավորման» փուլում գտնվող տնտեսության դիմանկար։ Կարճատև աճից հետո տնտեսական ակտիվությունը, կանխատեսումների համաձայն, դանդաղում է՝ հասնելով ավելի կայուն տեմպերի, գնաճը կայունանում է թիրախային մակարդակի մոտ, իսկ արդյունաբերական ոլորտը և արտաքին առևտրային հաշվեկշիռը ցույց են տալիս բարելավման նշաններ։

Տնտեսական լուրեր 2025թ․–ի հուլիսի 14–28–ը լույս է տեսել Հայաստանի տնտեսության վերաբերյալ մակրովիճակագրությունը, որը հրապարակվել է Հայաստանի ազգային վիճակագրական կոմիտեի կողմից։ Արտաքին առևտուրը փոքր–ինչ վերականգնվել է հունիսին գրանցված արտահանման աճի հաշվին, միաժամանակ տնտեսական ակտիվության աճը մնում է բարձր, չնայած ասմվա կտրվածքով փոքր–ինչ սառեցմանը։ Արդյունաբերական հատվածի վիճակագրությունը ևս վկայում է դրական միտումների մասին։

• Արտաքին առևտուրը վերականգնման նշաններ է ցույց տալիս. հունիսին արտաքին առևտրաշրջանառությունը տարեկան կտրվածքով նվազել է 16.6%-ով, չնայած այն աճել է 9.4%-ով ամսական կտրվածքով։ Մասնավորապես, Հայաստանից իրականացվող արտահանումը տարեկան կտրվածքով նվազել է 15.9%-ով, սակայն ամսական կտրվածքով աճել է 23.0%-ով՝ հասնելով գրեթե 730 միլիոն դոլարի։ Ներմուծումն իր հերթին,  նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 17.1%-ով տարեկան կտրվածքով՝ կազմելով գրեթե 1,002 միլիոն դոլար, ինչը 0.9%-ով ավել է մայիսյան ցուցանիշներից։ Նման դինամիկան հանգեցրել է արտաքին առևտրային սալդոյի դեֆիցիտի կրճատմանը՝ մինչև մոտ 272 միլիոն դոլար, այն դեպքում, երբ կանխատեսվում էր այն պահպանել մայիսյան ցուցանիշին մոտ՝ 400 միլիոն դոլարի մակարդակում։ Նշված դինամիկան շարունակում է աջակցել դրամի փոխարժեքին, դոլարի նկատմամբ դրամի փոխարժեքը մնում է մոտ բազմամյա նվազագույն մակարդակին։

• Տնտեսական ակտիվության աճը մնում է սոլիդ, չնայած այն ամսական կտրվածքով փոքր-ինչ սառել է։ Հունիսին տնտեսական ակտիվության ինդեքսը տարեկան կտրվածքով աճել է 8.6%-ով և ամսական կտրվածքով 8.8%-ով՝ փոքր-ինչ ցածր լինելով տարեկան +9.0% և մայիսյան +10.4% կանխատեսումներից։ Սակայն արժեքը կրկին զգալիորեն գերազանցել է տարեսկզբից ի վեր գրանցված միջին ցուցանիշը (տարեկան +5.7%): Աճի հիմնական շարժիչ ուժը շինարարության ոլորտն էր (տարեկան +22.6%), որին, ի թիվս այլ գործոնների, նպաստել են խոշոր ենթակառուցվածքային նախագծերը (Քաջարանի թունել): Սակայն ծառայությունների ոլորտը (առանց առևտրի) ևս աճել է՝ տարեկան կտրվածքով +8,2%, ինչը մանրածախ առևտրի վճակագրության հետ միասին (հունիսին +2,8%  տարեկան կտրվածքով՝  -0,4% կանխատեսումների համեմատ) վկայում է երկրում սպառողական պահանջարկի բարելավման մասին։

• Արտադրողների գների ինդեքսի աճը հունիսին չափավոր արագացել է՝ կազմելով տարեկան 2.5% (կանխատեսում՝ 3.0%), ինչը, զուգորդված արդյունաբերության անկման դանդաղման հետ, կարող է վկայել ոլորտում վերականգնման սկիզբի մասին: Եթե վերականգնումը շարունակվի կայուն տեմպերով, դա կարող է լրացուցիչ դրական ազդակ հաղորդել երկրի տնտեսական աճին:

Ընկերությունների նորություններ

• Team Telecom Armenia (AMTL) ընկերությունը Գեղարքունիքում գործարկել է արևային էլեկտրակայան՝ տարեկան 16 միլիոն կՎտժ արտադրությամբ, ամրապնդելով իր դիրքերը վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում: Նախագիծը համապատասխանում է երկրի բարձր արևային ներուժին (տարեկան 1,720 կՎտժ/մ²) և մաքուր էներգիային ուղղված պետական աջակցությանը: Միջնաժամկետ հեռանկարում լուրը կարող է չափավոր դրական լինել ընկերության բաժնետոմսերի համար, հաշվի առնելով, որ ենթակառուցվածքի բարելավումը և ընկերության սեփական էլեկտրաէներգիայի հասանելիությունը կարող են օգնել աստիճանաբար բարելավել նրա առանցքային բիզնեսի մարժինալությունը։

• Հայկական DeepSat ստարտափը, Redwire Space Corporation-ի հետ համագործակցությամբ, հայտարարեց Երկրի դիտարկման նպատակով Երկրի ուղեծրում (VLEO) արբանյակների արձակման մասին, որոնգ օգտագործում են Redwire Acorn 2.0 և DEMSI տեխնոլոգիաները։ Arka Telecom-ի կողմից հայտարարված նախագիծը ամրապնդում է Հայաստանի դիրքերը համաշխարհային տիեզերական արդյունաբերության մեջ:

Առաջիկա երկու շաբաթվա սպասումները

2025 թվականի օգոստոսի 1-ից 11-ը ընկած ժամանակահատվածում նախատեսվում է հունիսյան կարևոր մակրոտնտեսական տվյալների հրապարակում։ Միևնույն ժամանակ, կարող են հրապարակվել նաև նախկինում հրապարակված չափանիշների վերաբերյալ թարմացված/ճշգրտված վիճակագրություն։

Առաջիկա շաբաթվա ընթացքում ներդրողների ուշադրությունը կկենտրոնանա գնաճի հուլիսյան տվյալների հրապարակման, ինչպես նաև վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի վերաբերյալ Կենտրոնական բանկի որոշման վրա։

Շուկայի կանխատեսումը նախատեսում է գնաճի դանդաղում մինչև տարեկան 3.5% հուլիսին՝ նախորդ ամսվա 3.9%-ի համեմատ: Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի վերաբերյալ առաջիկա նիստում հրապարակվող որոշումը, հավանաբար, որևէ էական անակնկալ չի գրանցի. բազային սցենարում մենք ակնկալում ենք, որ տոկոսադրույքը կմնա 6.75% մակարդակի վրա, քանի որ վերջին ամիսներին գնաճը մնացել է կարգավորողի թիրախային միջակայքին մոտ:

Սակայն որոշումը, ի թիվս այլ գործոնների, կախված կլինի գնաճի հուլիսյան վիճակագրությունից և դրանցում էական անակնկալների բացակայությունից։ Այս երկու իրադարձությունները, հավանաբար, կդառնան վճռորոշ շուկայական տրամադրությունների համար կարճաժամկետ հեռանկարում։

Երկրորդ եռամսյակի ՀՆԱ աճի ցուցանիշը կհրապարակվի նշված ժամանակահատվածից հետո։ Նախորդ արժեքը  կազմել է տարեկան 5.2%, ինչը վկայում է տնտեսական աճի կայուն տեմպերի պահպանման մասին։

Տվյալները թույլ կտան ճշգրտել տարվա երկրորդ կեսին աճի հետագծի վերաբերյալ սպասումները և լրացուցիչ տեղեկատվություն տրամադրել ներքին պահանջարկի վիճակի, արտադրական ակտիվության և ընդհանուր առմամբ տնտեսության վերաբերյալ։